MWANA MUTSA MTRUBABA AKOWONA BARIDI

MWANA MUTSA MTRUBABA AKOWONA BARIDI

Mwana mutsa mtrubaba mtiti aka ahimi pareju akowudza magazeti.  Na waye akowona baridi swafi ata kakoshindra awudza mengi. 

Atsengeleya bavuni ha muntru aka atriya nguwo za pulisi ha hu mudzisa, “Mwenye kusijuwa vahano nitsoparawo ni lale wuku wa lewo ha hu trawa yi baridi, nambiya mana wami wulala wumoni mwa kariton nyongaju vale na wuku walewo yi baridi ya nyengi.  Kwelu yi tsoka ndzuzuri wawe hu pare vahano kavusi baridi wu lale.”

Pulisi wule amwangaliya wu mwanamutsa wule abuzu a rongowa,  “Shuka wusini hule ata wa hipara hari mwa yi nyumba ndjewu ndribwavu yile wu bubuwe mlongo.  Mlongo wa hi bulwa rongowa ‘Yuhani  3:16’, wakati wuwo watsohulisha wungiye dagoni.”

Ha zizo ayendre dagoni aka ambilwa abubuwa wu mlongo, mama  abuwa wu mlongo.  Amwangaliya bweni wule ha hurongowa,  “Yuhani  3;16”.  Mama arongowa,  “Karibu wungiye, Mwana.”  Amwangaliya, amumba shiri akentsi bavuni mwa vahano vwaka na moro mana vuka baridi, wakati wule mama alawa.  Mwana mutsa akentsi vale hari mwa muda ha hu djifikiriya,  “Yuhani  3:16…tsisi yi yelewa, be ya makalima yani yanitoleya yi baridi ha hu nimba joro.”

Hari mwa muda, mama aregeya dagoni amudzisa,  “Wusona ndza?” 

Arongowa,  “Tsi hanguvu.  Yina wana suku wa shashi tsala shintru, mama wule amuvingi pani amuhensi hari mwa shiri na meza yaka ya jaya na zahula zuzuri.  Ali shahula ata kakoshindra tsena.

 Wakati wule adjifikiriya, “Yuhani  3:16…tsisi yi yelewa, be ya makalima yani wu kurisa muntru

wakati aliyo na ndza.”

Mama amurenge amuhedza darini, amutriya hari mwa kuveti dribwavu laka na maji ya moro yileapare a howe, a lala wu moni mwa li kuveti lile hari mwa muda mwengi ha hu vumuwa na hwangadza.  Wakati akovumuwa na hwangadza  a djifikiriya,  “Yuhani  3:16…tsisi yi yelewa, be ya makalima yani yayo wu rahatsisa muntru ahika na ntrontro.  Wujuwa tsaparo howa yi namna yini hari mwa ya mayesha yangu piya.  Yi suku naka na howa yika de yi suku li gari la maji la kozima wu moro yamaji yakotriha de naka na paha zi nsambiha za maji”.

Mama wule angiya amurenge.  Amutriya hari mwa fuko la nyumba, amuladza hari mwa wu lili mlibwavu, avuru yi dara amuvihidza, amubusu ha hu mwambiya wuku mwemwa, azimi na ya matra.  Hulala yahe wu liliju na shidza akowona mwendze ha hwangaliya shibakaju, awono wakati yi lagilasi ya koshuka na wuku wa baridi kabisa, adjifikiriya,  “Yuhani  3:16…tsisi yi yelewa, be ya makalima yani yayo wu towa wu vumuzi wakati muntru a lemewa.”

Wuku yivo washa mama amurenge wule mwana mutsa amushushu wunsini amuhensi hari mwa yi shiri bavuni mwa meza yaka ya jaya na shahula.  Yivo ayisa hula, mama amuhensi bavuni mwa wu moro yivo vwaka baridi, a renge shiyo shilibwavu sha hale yaenni de yi Bible (Tawureta na yi Ingili).  Akensi bavuni mwa wu mwanamutsa nahu mwangaliya.

“Wuyelewa yi mana ya Yuhani  3:16?”  amudzisa.  Mwana mutsa amudjibu, “Anha Mama, tsayelewa vojana yika de yi suku a handra na yi kia wakati police wule a nambiya ni yi rumiye.”

Wule mama abuwa yi Bible hari mwa yi shiyo sha Yuhani  3:16 aendrisa hu mweledza zi ntrono za patana na Insa.  Hukiya ya makalima ya Mungu, amumba Insa ya maesha yahe.  Akensi vale na hufikiri,  Yuhani  3:16… tsisi yi yelewa be ya makalima yani yana wu shindzi wa hu hifadhu muntru wakati a latsiha.”

 Yini lazimu ni rongowe zi kwelu, tsa yelewa yi namna Mungu avendza wu binadamu ata atowawu Mwana wu moja wahe aje afe ha sibabu ya wami, na namna ntrini de Insa akubali ntrongo mawuri de yini.  Tsisi yelewa namana ntrini de Mungu na zi malayika mpevoni wa shindra wa kensi na hwangaliya wakati Insa akotolwa yi roho.  Tsisi yelewa tsena ya mahaba yaka ju langu ata ya mulisha Insa hari mwa wu mwiri wa mpawa ata de yi hufa yahe.  Tsisi yelewa be ya makalima yani yayo wu buzudza ya mayesha ya wu mwanadamu.

Yuhani  3: 16 :  “Mana Mungu avendze wu ulimengu, ata atowa wu Mwana moja wahe, amuveleha yile pare kula muntru amuaminio asuangamiye, be ake na wu hayati mukamilifu kawuna mupaka.

MAKALIMA MATUKUFU YA MUNGU

               Karim na  Abou wa  kosoma  ya

MAKALIMA  MATUKUFU YA MUNGU

Yika asubwihi kabisa na mpevo.  Karim akoengaliya yi bahari ndzuzuri yaka karibu na waye wakati akoengaliya zi ngawa yivo zakolawa hwendra baharini.  Lewo wa lozi watsosika nyengi.

Ya matso yahe yaka yasiki harimwa ya makalima aka asoma.  Akana masuala mengi ya hudzisa.  Muntru akentsiliya yi shiri sha wu falume de deni? Mana ntrini yi kirtasi yangihwa hari mwa zi mpandre zombili?  Mana ntrini ya fungwa huka amba kavwasi muntru atsoshindrawo ayibuwe?

Trongo nyengi kakoyelewa…

Akosoma yi shapitri ya tsano ya yi shiyo sha Mivenuliyo, shini de yi shiyo sha mwiso hari mwa ya Makalima Matukufu.  Ya Makalima yaka mahodari kabisa na yayo ya ka Matukufu na waye kakojiviwa mana kavwaka muntru wa hubuwa yi kirtasi a ya somo tsena:

Wakati wuwo tsiono harimwa wu muhono wa kumi wa wule akentsi hari mwa yi shiri sha wu fawume ile yi kiritasi yaverwa verwa, yaangihwa rangu moni ata mwendze, tsena isikidziwa na liti vahano saba. Tsiwono na malayika yendza ushindzi yako- shemeledza ha ji lendza nguvu ha hudzisa:  “Deni de astahiki abuwe zi liti zini, tsena abuwe yi kiritasi yini?”  Be kavwaka ata muntru rangu mbinguni, shivandreju mwa ntsi, ata uzimu, akoshindra abuwe yi kiritasi ile yaka yaverwa, awu awone wu moni ha huyisoma.  Wakati wule tsi liyi, tsi liyi, ha yivo yiliyo amba kavwaka ata muntru akostahiki abuwe yi kiritasi yile yaka yaverwa, awu a wone wu moni.’1

Mana trini yiliyo muhimu wasi hu para muntru a buwe yi kirtasi ha hu juwa zi liyo wu moni?  Deni de a liyawo?

Karim a yendreleya na husoma.

“Sa ile moja mengoni mwa wu wantrumuhu wale anambiya, “Wusiliye! Be tsiyo yi Nsimba ya wu djama wa Yahudha ishindri, waye aliyo amba Trahi la Daudu. Na waye atso shindra abuwe yi kiritasi ya verwa ile na zi liti saba zayo.  Halafu hari hari vale  vuliyo yi shri sha wu fawume ile ha hu zingidziwa na zi ziwumbe zinne zendza roho zile, na wu wantru wantrumuhu wale, tsiono  a tsindzwa...Na waye aja arenge yi kiritasi ya verwa yile hari mwa muhono wakumi wa mwenyewe wule akentsi hari mwa yi shiri sha wu fawume shile .” 1

Karim amayizi huka amba vwa trongo kasiyelewa harimwa ya makalima ayasoma.  Tsi Nsimba de ya renga yi kiritasi, be gondzi.  Baenda ya vavo kakila muntru aka ashanga kabisa mana tsi gondzi de la renga yi kiritasi. Wantru piya waka na furaha na hu yimba ha humswifu Mungu.  Wasaliya wako yimba ya makalima yani:

“Wawe wustahiki wu rege yi kiritasi ya verwa, tsena wu

puwe zi liti zayo, wubuwe.  Mana, wuka wu tsindzwa ha hutolwa sadaka, na ha yi damu yaho, wumununuliya Mungu wu wanadamu ha hulawa hari mwa kula tsi,na hari mwa nishani.  Uwafanya Mafundi ya masadaka ya wu falume wa humurumishiya Mungu watru, na wawo watsotawaliya yi shivandre shantsi.”1

Karim a disi yi shitswa.  Midjuza ntrini de yi liyo harimwa yi kiritasi?  A lawa hwendra a muwone mwandzani wahe Abou yile amudzise yi mana ya zi trongo zini.  Abou wujuwa ya Makalima Matukufu.

   

               

Wakati Karim akensi harimwa yi meza na mwandzaniwahe Abou ha hunwa vera ya maji, Abou a tsehe.  “Yi mistari ya Makalima yani, de yinijiviyawo harimwa yi shiyo kamili,” Abou a rongowa.

“Mawuri de halilo naka na hwaledza, yi shiyo shisho wu djaledza mwenyewe.” 

“Wusi tsaha wu nambiye huka amba nitso para mayeledzeyo ya zintrongo za hidjiri vahano vwangina  harimwa yi shiyo shini ?”  Karim adzisa.

“Dehalilo.  Na randrise hari mwa yi kiritasi.  Mtrume ayiriwawo Jerimiya a riva mufano muzuri wa hurumiya yi kiritasi.  Mwana wa mwana nyahe wa Yeremiya, Hanamel aka amujiliya ha hutsha ntrongo.  “Tsina arudhu mujini Anathoth,” amwaledza. 

“Tafadhwali wu nunuwa yi arudhu yini wu ni hensiye mana wawe de wa lazimu wukenayo hari mwa yi sharian, wawe de mukaribuni na wami.”  Yeremiya a nunuwa yi arudhu.  Wakati wule wangiha ya kiritasi yanyesawo amba vufanyishiha biyashara, a renge yi moja yaka na ya masharutu piya ayifungu, a lishi yi kiritasi yi moja kayafungwa yile pare wu wantru wa some.  Wakati wuwo watriya zi kiritasi zombili hari mwa kasha ha hu zihifadhu.”2 

Baenda ya wakati mwengi kiritasi zini zi rendreha moja zangihwa wu moni ha wu shahidi ya yi biyashara bayina yawo wayili na wu wantru wa mwendze wa wone.  Na wu muntru akensi harimwa yi shiri shi tukufu de Mungu.” 

“Namna ntrini de yi arudhu ya wu mwana wa mwananyahe wa Yeremiya ya ledzawo wu mwihimu wa yi kiritasi hari mwa wu muhono wa Mungu?”  Karim adzisa.

“Suala dzuzuri, Karim!  Ni tso hwanyesa tsena baendhu za mifano harimwa ya makalima matukufu. Angaliya rabuzi zi ntrongo za lazimu muhuyizi akenazo.  Yi lazimu ake mudjemaza wa karibu, ya vili  yi roho yahe yi kubali, ya raru ake na wushindzi.  Yeremiya aka na zi tabiya zini piya.

“Wa paro soma ya masharutu Mungu aka awava wu wantru wa Israila?”  Abou adzisa.

“Tsika tsisomo mpavi be kazaka za nijiviya!”

Abou amutsehe mwandzani wahe Karim.  “Ewa, tsi juwa, wami kazanijiviya be Mungu aka a wava ya masharutu na maenna.  Asitsaha rijuwe huka amba vwa ntrongo ntraru de atsahawo azi huyi: 1. Arudhu, 2. Hurumwa na 3. Mtrumshe.  Mungu atowa masharutu ju mwa zi ntrongo zizni:  Nayika muntru aka masikini swafi ata kakoshindra a baki na li dago lahe awu arudhu yakolazimu muntru aliyo mudjemazahe a nunuwe li dago awu li shamba amuhensiye, mawuri de halilo Yeremiya aka amufanyiya mwana wa mwananyahe. Nayika muntru mkaribuni na wawe asiwudziwa ha hurendreha murumwa yi lazimu wu nunuwe wu huru wahe. Nayika muntru afu yi lazimu mdjemazahe a lole wu mtrumshe wahe.” 3

Karim a ruwazi harimwa muda mshashi, ha hufikiri, arongowa, “Nakosoma yi hadisi ya patana na yi shio shi twaharifu sha Mungu harimwa yi shiwo sha mwiso sha yi Taoureta na yi Indjil, wuni regeza mwandroni yikawo Mungu akowava wu wanadamu ya masharuti.  Vu viri manha mengi swafi.”

“Nisi tsaha ni hwanyesa yi namna yi shiyo shini shangiwa.

“Mungu aka na mupango nyangu mwandrisoni.  Aranyesa nyangu mwandrisoni huka vwa suku atso tsaha ndziya ya huvukisha wu binadamu.  Harimwa yi shiyo kamili Mungu a ranyesa mifano mengi ya wu mupango wa wuhuyizi yile pare wantru wa yelewe.  Yi hadisi ya Raudhwa yiyo mufano muzuri halilo mudjemaza aka tayari na hu vendza a nunuwe li dago la wu mwananya yikawo afu a buze a nunuwe wuhuru wa mtrumshe wahe.  Wutso juwa wu some yi hadisi dagoni.”4

“Tsi yelewa.  Be muntru a renga yi kirtasi yaka muhononi ha Mungu harimwa yi shiri shi twaharifu de deni?”

“Oh…Mungu asiki kiritasi muhononi yangihwa zimpandre zombili. Muhuyizi wekewahe de ajuwawo zi ntrongo zangihwa wu moni. Asijuwa zi ntrongo za lazimu azihuyi: wurumwa, arudhu, mtrumshe.”

“Arudhu de yivi, wurumwa de wuvi, mtrumshe de wuvi?”  Karim adzisa.

“Soma ya Makalima yani wakati wuwo wutso djitsahuliya: ‘Mana risujuwa amba ata hupara yi lewo ini, piya yi zintru zaumbwa zisiliya ha utungu, mauri mtrumshe adzayawo’.”5 

“Wu sinambiya huka zintru Mungu awumba zizo de zalazimu zi huyiwa?”

“Kweli. Mungu a riva wanhadi wa arudhu mpiya.  Yi arudhu yini yi tso vira.” 6

“Na wurumwa?”

“Vulishiya zi ntrongo Insa a rongowa:  ‘Nisimwambiyani ha kweli, ka kula muntru a fanyawo madhambi, wuwo murumwa wa dhambi.’ “7

“Basi mtrumshe?”

“Mungu wu fanisa wumati wahe na ndrolo, mtrumme na mtrumshe.  Mungu a rongowa: ‘Mana mtrumme wuwo de yi shitswa sha wu mtrumshe mawuri de halilo Insa aliyo de yi shitswa sha yi Djama Ndziwaminifu na wiyo de wu mwili wahe.’ “’ 8

“Wu yelewa avasa, Karim, mana ntrini Yuhani (Yahaya) yikawo de angiha yi shiyo sha mivenuliyo, a lawa nkeme wakati kavwako parihwana muntru wa hu vosheya yi kiritasi yaka na Mungu? 

Yuhani  akojuwa zikawo de zaka wumoni:  Muhuyizi wa yi shivandre shantsi, wanadamu piya wakawo amba wa rendreha warumishizi wa madhambi, na wu wantru yikawo wa mukubali, wa dungawo na yi ndziya yahe watso yiriwa wa zarusi.”

“Muntru wunu de deni, mana ntrini aka atsahulwa?” Karim adzisa.

“Insa!  Waye de wu muntru aka na zi twabiya piya za wu muntru alazimu a huyi yi duniya.  Aka de mudjemaza wa karibu wa li duniya mana alawa Mpevoni ha huja a rendrehe mwanadamu.  Ya Makalima ya rongowa:  Be alishi yi daradja yahe ile, adjifanya mawuri murumwa, afanyishiha namna ya huka muntru ahimona, akowona mwanadamu.’ 9   

Aka tayari.  Atowa fidiya ya mayesha yahe.  ‘Wu mwana wa Mwanadamu kaja ha hurumishiwa be aja arumishihe, atowa na ya mayesha yahe na hudjitowa fidiya afe ha hukombowa wu wanadamu.’10

“Na waye aka na wushindzi, bila kaliva hampesa, be alivi ha yi damu yahe ha huhuyi wu binadamu na ya madhambi. A renge ya madhambi adjivayo abuzu alivi ha ya mayesha yahe.” 

“Hazizo a wulawa hasibabu ya madhambi yatru?”  Karim adzisa.

“Ewa, vwa suku atsoja mawuri Nsimba, Mfawume wa yi djama ya Yahudha, a hukumu li duniya vwa moja na wu wantru kawamukubali huka amba waye de Muhuyizi.”

“Tsimkubali,” Karim adjibu.  “Tsamini huka amba waye de Muhuyizi wa kweli!”

                        

1Mivenuliyo 5; 2 Mabido yani yaka mazuri kabisa ya hu hifadhu. Zi Kiritasi zikawo zika ziparihwana bavuni mwa yi bahari ya fa 1947 karibu na vahano vuyiriwawo Qumran zika zi hensiwa wu moni mwa ya mabido rangu yi siecle ya vili na wuzo zako someha. 3 Lévitique 25; Deutéronome 25; 4  Shiyo sha Raudhwa;  5 Maromu 8:22;   6 Mivenuliyo 21:1; 7Yuhani 8:34; 8 Maefeso 5:23; 9Mafilipi 2:7 10Markusi 10:45.

.

TRUNDRU LA NYUNYI LA HALE

                      TRUNDRU LA NYUNYI  LA HALE

Vuviri wakati mwengi, vouka muntru wa dini akoyiriwa Said hari mwa muji mtiti.

Suku mengoni mwa suku yika asubwihi aja mpangahari avingi na trundru la nyunyi lika na nkutsu, li vereha vereha a li hentsi montsi.

Wantru wengi wa mwangaliya, hadja-wabou, Said, andrisa hulaguwa. 

“Vojana nakotembeya mjini, tsiwono mwana mutsa mtrubaba aja karibu na wami na hudisa li trundru la nyunyi lini.  Moni mwa li trundru vuka nyunyi ntraru wumoni, zi nyunyi zako ririntra ha baridi na trisidzo.”

Tsi muziya mwanamutsa ha humudzisa, “Yiyo ntrini wuliyo naya moina wangou?”

“Wana nyunyi,” adjibu mwana mutsa.

“Wusondro wa rendrani?”  tsi mudzisa.

“Nisi wa vinga dagoni na moengadziya,” a mudjibu.  “Nisendra na wa dukuwe ya mabawa ile wasishindre wa yowuha.  Nitso para dangadzo la kweli...”

“Tsi hale wutsolemewa na zi nyunyi zizo.  Wutso wafanyiya ntrini wakati wuwo?”

“Oh! Tsina wana mpaha,” arongowa mwana mutsa.  “Wawo wu vendza nyunyi, nitso wavawo.”

Said aruwazi hari mwa muda mshashi. 

“Wusi tsaha kisaje ju la zi nyunyi zini mwana wangu?”

“Hum!  Ntrongo ntrini?  Kuna hujiviwa na zi nyunyi zini, zilawa malavuni, zizo kazi yimbi, zizo  tsindzuzuri!”

“Kisaje?” amudzisa viyaji ya vili.  “Mwana mutsa wule amwangaliya muntru wule mawuri  mwendzamasera, arongowa, “Alifu mbili!”

Said a dzonyo muhono poshoni a towa riyali alifu mbili za vwa moja amumbaya wu mwanamutsa. Wakati wule mwanamutsa wule ayendre dzahe.

Said a renge li trundru lile atsengeleya bavuni mwa yi ndziya vuka miri na malavu mengi a hensi li trundru montsi, a buwa mlongo a disi mpolempole.

Wakati wule wana nyunyi walawa yivo wapara yi nafasi. Hazizo yili trundru lika trupu montsi.  Wakati wule Said andrisa hutowa hadissi.

********

Suku mengoni mwa suku Insa na Shetwani wako hadissi.  Shetwani aka alawa duniyani, akodjiswifu na zimbovu yikawo de afanya.

“Ewa Mwenye, tsipara wantru wengi swafi.  Tsi warendrishiya mumba, tsiwarumiliya ntrongo yikawo amba  kawashindra wastahamili, tsi wa para piya.”

“Wusondro wafanyiya ntrini?”  Insa a mudzisa.

Shetwani a rongowa, “Oh!  Nitsoka na furaha nyengi!  Nitso wa somesa namna ya huyengana, hu hadana, hu vura ciga, hu vura bange, hu lewa, hu lisha wa ntruwashe wawo na wu wantru wa wume wawo....  Nitso wa triya hari mwa zi ntrongo za pewu, ni wa buzudze zi fikira na kakila ntrongo ndzuzuri.  Nitso wa somesa halilo muntru a fanyawo bunduki na bombi yile pare wa wu wana.  Wakati wuwo nitsoka na furaha swafi.”

“Ntrongo ntrini de wu tsofanyawo wa hi wasomesa zi tabiya zini piya?”  Insa a mudzisa.

“Nitso wa towa roho piya.”  Shetwani a mwangaliya Insa ha dzitso la pewu. 

“Kisaje de wu tsahawo ju la wo?”  Insa amudzisa.

“Oh! Mana ntrini?  Kusitsaha wantru wawo, watso hu puwa shewo, wa hu teze sheri, wa buze wa huwe!  Kusi tsaha wantru wawo!”

“Kisaje?”  Insa amudzisa tsena.

Shetwani a mwangaliya Insa a buzu a  tsehe.  “A mwambiya nisitsaha ya mayesha yaho na yi damu yaho!”

Insa a rongowa,  “Biyashara yi kiri!”

Wakati wule a livi yi thamani.  

MTRUMSHE, muwumbiyo mzuri wa MUNGU

 MUWUMBIYO MZURI

Baenda  Mungu ayisa hu wumba kakila shintru shaka na roho, aka ajiviwa.

Avasa aka na wantru na zinyama na waye akojuwa a wanyesa ya mahaba yahe.

MTRUMSHE, MUWUMBIYO MZURI WA MUNGU

Muntru wa mwiso awumba aka de Hawa, mtrumshe aka a muwumbiya mtrubaba Adamu.

Mungu aka a wumbu mtrumshe ha ndziya ndzuzuri.  Mungu a mumba wu shindzi Wa hu dzya.  Mtrumshe wu fagna roho yangina ha hudzaya mwana, mwan Adamu wangina.

Mungu a wumbu mtrumshe na dzaho likawo de wu vahano wu mwana a trendrawo.

Dzaho lilo ningo ndzusuri.  Ma sientifique wa rumiya mi milioni nyengi za dollari ha hu tsaha wa fagne mfano wa dzaho be kawashindra.  Mwana kaji hutrendra vahano vwangina mpaka de hari mwa li dzawo.

Dzaho de li juwawo li leye wu mwana ha wu wakati wa kweli.  Yini de yi mana mtrumshe aliyo muhimu hari mwa wu muwumbiyo.

Na ri dunge hadisi ya wantruwashe na halilo wa muvendza Mungu na halilo Mungu a wavendza.

1. YINI de yi HADISI ua MTRUMSHE akoyiriwa HADJARA

Baenda ya maha alifu wa sitamiya yavira vuka mtrumshe akojilihwana ha li dzina la Hadjara a lawa hari mwa yi ntsi ya Miswiri (Egypte) na waye aka murumwa hari mwa dago la muntru aka tadjiri kabisa, Ibrahimaa na mtrumshe wahe Sara.  Sara kaka a dzaya mwana.  Suku zizo mrumwa akojuwa adzaya mwana abuzu amumbawo mwenyewe li dago.  Sara a mwambiya mtrume wahe Ibrahima amba amurenge Hadjara ake mtrumshe yile wa pare mwana.  Wakati Hadjara a tanabahi huka ana hamili aendrisa hu mwangaliya Sara shinamuna na humusinyiya mpuwa, na Sara aendrisa humurenga shinamuna ata Hadjara a trawa dagoni ha hwendra harimwa yi ntsi nkavu (desert).

A kentsi bavuni mwa bwe li hedzawo maji, kako juwa vahano vwa hwendra bila halilo atsoparawo wu wantru wahe. Trongo zini zika zimuhodzo yi roho kabisa ata aka na hasira.  A latsiha weke wahe hari mwa yi desert.  Mtrumshe a liyo na hamili kasijuwa vwa hwendra bila huregeya kaka na shintru sha hula ha husayidiya yi nafusi yahe vwa moja na wu mwana yikawo de aliyo wu moni hahe.

Harimwa wakati mshashi vwa muntru a murongodza na wu muntru wule akomujuwa.  A mwiri li dzina lahe:  ”Hadjara, mrumwa wa Sara, wu lawa havi wu sendra havi?”

A mwangaliya na hu taendjabu mana kaka amukiya wakati akoja.  Kako mujuwa mtrubaba wule mana kaparomuwona mayeshani hahe.  Mtrubaba wule aka mlibwavu na ya matso yahe yakowala mawuri nuru, a mwangaliya Hadjara ha mahaba na humsikiniya.  Akojuwa kakila ntrongo ya patana na Hadjara.  Yini yika malayika ya Mungu ya muwona wakati aka hari mwa yi desert wekewahe ha taembu bila shintru sha hula.

“Tsi trawa dagoni nakorumishiha,” Hadjara a mwambiya.

Yi malayika yi mudjibu:  “Regeya dagoni wakorumishiha wendre wa watuen.  Nitso angedza wu wajuhu waho wake wengi.”  Wutso dzaya mwana mtrubaba, Malayika yi mwambiya, “Wu tso mwira Ismaila, yi fassuri ya li dzina lini ‘Mungu waye wu kiya’ mana a wono yi namna wu liyo hari mwa taembu.  A kiya na yi shundri shaho yiva wuliyawo”.

Yi malayika yendre dzyoyo na Hadjara aka ajiviwa kabisa.  A rongowa, ”Mungu a siniwona!” a shemeledza na huyowuha ha furaha, aka tayari hu regeya ha Sara.  A rongowa:  “Mungu asijuwa kakila ntrongo ya patana na wami! Tsisi weke!  Mungu aka anijiliya ha hunirongodza!”

Hadjara a mwiri Mungu yikawo de amurongodza “EL ROI” yaenni wawe de Mungu wu niwonawo.

Yi hadisi yini ndzuzuri kabisa ju la wu wantruwashe piya mana yi sirongowa huka  amba Mungu waye wu wawona wakati waliyo na taembu na fikira na wahika wekewawo wakati  kawasina shintru shahula, wa motaembiha, wahika muwade….

Mungu asirongodza wantruwashe hari mwa yi hadisi ya Hadjara manhe wa ISMAILA, asihwanyesa huka waye huvendza. Mungu a muvendze Hadjara kiyasi ata a mujiliya hari mwa yi desert wakati aka wekewahe na huliya.  Mungu waye huvendza wajawu a tayari hu huvulishiya wakati wuliyo na taembu mawuri de halilo amuvulishiya hadjara.

Hari mwa maha kumi na minane hwendreleya maha kumi na shendra Hadjara aka a hidjiriwa na zi ntrongo zile tsena aka a tolwa dagoni ha SARA vwa moja na wu wana wahe.  Mungu amukiya tsena yivo akoliya hari mwa yi desert na waye a mujiliya tsena ha humusayidiya.  Mungu wu fanya ntrongo zini dayima. Ka paro buza.  Bila kana hu buza.  Waye wu kiya wakati wu liyawo.  A tsohusayidiya wakati yi roho yaho ya muliliya.  Vahano vontsi wuliyo atso hu jiliya wakati wumtsahawo msaenda.   

2. MTRUMSHE  harimwa  SHISIMA

Suku mengoni mwa suku Insa ako vira harimwa bavu la koyiriwa Samariya, libavu lini lilo wujilihana ha li dzina la West bank.  Juwa lika kali vuka na djifu na Insa aka na nyora.  A tsengeleya ha hukensi bavuni mwa yi shisima.  Suku zizo yi  zisima zika ziwundra kabisa nayika muntru asitsaha a buwe maji, akovinga siyo na hamba nundra yivo abuwe maji.  Hu kensi yahe vuja mtrumshe akojo buwa maji.

“Wutso juwa wunimbe maji ninwe?”  Insa a mudzisa.  A wono midjuza.  Mtrubaba kaka na furswa ya hu hadisi na mtrumama mwendze, za vili mtrumshe wule aka wa shi Samariya na ya mayahudi (majufu) kawako rongodzana na wantru wa shi Samariya.

 Insa akojuwa zizo akotsaha.  Mwambiya:  “Kakila muntru atsonwawo maji yani atsoka na nyora tsena.  Muntru atsonwawo ya maji nitsombawo, kana huka na nyora tsena, mana ya maji ni vawo yatsorendreha mawuri gambe li towawo maji haheju yatso muvingiya mayesha kayana mwisso.”

Insa a mwambiya mtrumshe wule a yendre a mwire mtrume wahe mana asitsaha a wa rongodze wu wayili. Mtrumshe amudjibu huka kasina mtrume.  Insa a rongowa: “Tsi juwa. Wuka na wantruwawume watsano na mtrume wu liyo nawo avasa kahulola.”

Insa a rongowa baendhwu ya wantru ka wa muembudu Mungu ha kweli.  “Mungu waye roho,”

Insa a mwambiya mtrumshe.  “Muntru amo muembuduwo Mungu alazimu a muembudu ha roho na wu kwelu,” yaenni alazimu a muembudu Mungu ha roho be tsi ha zi trendrwa.  Insa a fanya ntrongo ndzuzuri. A mwambiya mtrumshe wule amba waye de mkombozi, kiristi ikawo wakomlindra.

Mtrumshe wule a lawa mbiyo ayendre mjini aloyira wantru waje hari mwa yi shisima wavulishiye muntru yikawo amwambiya piya zi ntrongo zikawo de afangna.

Mtrumshe wunu a rendreha mwana shoni wa Insa vwa moja na wantru wengi wa mujini vale wakati wa mukiya Insa alaguwa. Wa rongowa: “ Avasani rijuwa amba muntru wunu waye kweli de mkombozi wa li dunuya.”

3. MTRUMSHE MZINDZI

Insa aka moni mwa nyumba ndzitwaharifu ya humuambudu Mungu akosomesa wantru ntrungo za patana na Mungu.

Kungu manyo la wantru wa dini wa mujiliya.  Waka madhwamana wa mjini wamvingiya mtrumshe.  Mtrumshe aka aparihwana na tabiya ya zina.  Wantrubaba wani wakotsaha wa mureme mawe ata afe.

Insa anyama montsi, andrisa hwangiha ntrungo montsi ha yi sha shahe.  A wambiya: “ Nayika vwa muntru mengoni mwanyu amba kasina dhambi, nake de wahandra atsomuremawo ya mawe.”  A nyama tsena montsi ha hwangiha.

Wantrubaba wale wa ziya hulaguwa. Wandrisa huwendra dzawo, wu wantrumuhu yivo watiti. Kavwasi ata muntru a vutsa bwe Insa amudzisa mtrumshe:  “Mama, wa havi wantru wale?  Kavwasi muntru ahuhukumu?”

Amudjibu:  “Kavu, Baba.”

“Wami wa wa jawu, ne tsisihuhukumu,” Insa amwambiya.  “Endra dzaho, wusifanye tsena dhambi!”

Yini de li sharutwu Insa amumbalo.  A lazimu alishe ya madhambi!

Aenshi na mtrubaba wu moja be tsi wayili awu wa raru. Karisijuwa zizo Insa aka angiha montsi. trongo moja de rijuwawo ha kweli: Insa aka na mastaha mengi ju la wantruwashe na Mungu a va wantruwashe ntrongo muhimu kabisa hari mwa li duniya.  Ziliyo muhimu de huka amba Mungu waye wu vendza rimuembuda ha roho na wu kweli.  Mungu asitsaha a rionese ya mahaba yahe ju la wantruwashe.

A sitsaha wantruwashe wa lishe zitabiya zapewu za duniyani ha hu dunga zi tabiya za Mungu na hu muembudu Mungu wakweli.  Mungu wa kweli kasitsaha a tolewa ya mahaba yahe ju la muntru atsokawo wuntsi hari mwa li duniya la pewu.  A wumbu wantruwashe na waye asitsaha wa muenbudu de waye weke wahe.

Masuala:

Tabiya ntrini de wumufikiriyawo Insa ju la wantruwashe?

Mana ntrini Insa a liyo na mastaha ju la wu wantruwashe?

Hadisi 1:

1.    Mana ntrini wu fikiriwo yi malayika ya Mungu yika yimudzisa Hadjara li suala lini:  Wulawa havi wusendra na havi Wakati yikawo amba yakoyelewa zintrongo zapatana na Hadjara?

2.    Aledza yi namna wufikiriwo Hadjara aka wakati atolwa dagoni ha hwendra hari mwa yi ntsi nkavu.  Vwaparo wuhidjiriya ntrongo mawuri de yini?

3.   Wusi fikiri ntrini ju la ya makalima yani:  “Mungu aniwonawo”?

Hadisi 2:

Tafawuti ntrini de yi liyo bayina ya maji rinwawo kilasuku na ya maji Insa akoyarongowa?  Namna ntrini de wutso aledzawu ya maji ya enshiwo yani?

Namna ntrini de Mungu atsahawo ri muembudu?

Hadisi 3:

Ntrongo ntrini de wu fikiriwo Insa ayangiha montsi yatsongeza wantru wa yendra dzwo?

Wakati Insa amswamihi mtrumshe ntrongo ntrini de a muenmurisha nayo?

Yi hadisi ya Hadjara ya handra yi rengwa hari mwa yi shiyo sha handra sha yi Tawureta na zi hadisi mbili zasaliya zimlaguwawo Insa zi rengwa hari mwa yi Injili.