YAANKUBU na IZU

KARIM na ABOU wakosoma yi  hadisi ya YAANKUBU na IZU

yiliyo harimwa yi Taourata

    

 Karim abaya yi shiyo akosoma ashivutsu mezaju.  Aka na hadhwabu.  A ruwazi harimwamuda ha hufikiri swafi.

Mwandzani wahe Abou aka amwaledza huka amba vutsolawa wutukufu muzuru wa wubinadamu harimwa yi irham ya Ibrahima.  Mungu aka a mwambiya Ibrahima,  “Haho ju zi kabila za duniyani piya zitso barikishiha.”  Abou amwaledza huka amba Insa a dzalwa harimwa yi irham ya Ibrahima, na haheju Insa li duniya litso barikishiha.  Wakati Ibrahima aja, vuja Isiyaka, Yaankubu na wu mwana wa Yaankubu Judah.  Insa akoyiriwa de yi Nsimba ya lawa harimwa yi nishani ya Juda.  Be mawuri de halilo akosoma yi  hadisi ya Yaankubu, mujuhu wa Ibrahima, Karim asomo huka harimwa yi zilembwe za raru vuka ntrambo na mbovu harimwa yi irham. 

Namna ntrini de vwakolawa ntrongo ndzuzuri harimwa yi irham ya ntrambo mawuri de yini?  Namna ntrini de Mungu atso barikishawo zi kabila zalawa harimwa damu ya wantru wa pewu mawuri de wani?  Wusi fikiri humhada bahe afa ya matso aliyo karibu ya hufa ha sibabu ya hu yiba wu mwarata yikawo de mwananyahe mtrumuhu akojo aritishiwa yiyo ndzuzuri?

Abou a rongowa huka Insa aka azidi Mtrume.  Insa aka de zi kweli na waye arongowa huka, “Zi kweli zi tsorikombowa.”   Wakati wule  Abou a rongowa makalima yaka ya rongolwa na Insa,  “Wami de yi ndziya, de wu kweli, de ya mayesha.  Kavwasi muntru atso jawo ha baba nayika kavira hanguju.”

Karim akajiviwa na yi  hadisi ya Ibrahima.  Ibrahima aka muntru wa kweli aka na wu vwamoja na Mungu.  Be wu mjuhu wa handra wahe Yaankubu kaka muntru wa kweli mawuri de bakwahe Ibrahima. 

Karim aka na suala muhimu.  Namna ntrini mwanadamu amwaminiwo Mungu wa kweli ake wapewu mawuri de Yaankubu?  Karim ayendreleya na zi hazi za huwundra zahe mawuri dayima, akotsaha adale zi ntrongo aka asoma harimwa yi shiyo be yi fikira yahe yakoregeya kakila wakati harimwa yi  hadisi ya Yaankubu na bahe Isiyaka.

Isiyaka aka mtrumuhu afu na ya matso.  A mwiri wu mwana wa handra wahe Izu amwambiya huka ayendre malavuni amufumiye gondzi nyeha aje amupishiyelo mawuri de halilo alivendzawo, harimwa yi sharien Isiyaka akoja a  mwaritishe wu mwana wa handra wahe zi baraka piya.

Mtrumshe wahe Rabeka akiya ya mahadisa yaka bayina Mtrumshe wahe Rabeka akiya ya mahadisa yaka bayina ya Isiyaka na Izu.  Ha wu pesi amuhiri Yaankubu, a mwambiya yi mipango ya Isiyaka ha humwaritisha wu mwana wa handra zi baraka.  Rabeka a mwambiya Yaankubu ayendre a renge magondzi mayili ma titi ajenayo.  Yaankubu a fanya zile mahe a mwambiya.  Rabeka a pihi yi nyama yile yi namna Isiyaka avendzawo, ayitriya masala na shirungu vuje mawuri de halilo wantru wa yenshiwo harimwa zi ntsi za juwa la huheya wa pihawo.  Yaankubu kaka sawa na Izu.  Izu aka mwana mwemwa na swiha ndjama, mustwanrabu nyangu yi hu dzwalwa yahe aka na nyele nyengi harimwa wu mwili kamili raha na mwananyahe Yaankubu.

Rabeka arenge baendhu ya ngozi ya li gondzi amufungu Yaankubu harimwa yi mihono na zi nkosi yile pare bahe ahimusika asike ya mavuzi ya li gondzi.

Yaankubu apindri mawuri de halilo mwana nyahe a pindrawo.  Wakati wule Yaankubu arenge yi nyama yile amuvingiya bahe, hazizo bahe ali yi nyama ajiviwa abuzu amwaritisha Yaankubu zi baraka za kolazimu zi volwa mwananyahe mtrumuhu Izu.

Karim akensi harimwa wu hura wa yi nyumba akoyiwundra.  Harimwa dakika thalathini akofikiri de yi  hadisi yini.  Ha zizo a lawa hwendra ha Abou ha hutsaha mayeledzeyo ju la yi  hadisi yini.  Mkini shiha Abou ashindre a towe mayeledzeyo ju la yi zitrendrwa za Yaankubu na Rabeka.  Yi suku ya vili yika mfumosi.  Karim ahimi asubwihi swafi apindri arenge yi ndziya ha hwendra mjini ha Abou.  Hu waswili yahe amupara Abou akotabu marindri wu nyuma mwa lid ago lahe.

“Habari za asubwihi, Karim!  Ntrongo ntrini de yi liyo mpiya?  Wuja na asbwihi swafi na wami ni sonandza.  Rasa tsanwa dite.  Ritsojuwa rile shahula sha asbwihi ruwayila?” 

Abou amukaribisha dagoni.  Wakati wa yisa hunwa yi dite  Abou amudzisa, “Ntrongo ntrini de nitso shindrawo niyisayidiye?”  amudzisa mwandzani wahe Karim.

“Risijiliyana kiyasi nisijuwa huka yi lera yini waja vani na suku ya mfumonsi kwaja tu be vwa zahuveleha.”

“Tsisomo yi  hadisi ya Yaankubu.”  Karim amwaledza.  “Tsi taembiha na yi  hadisi namna ntrini de wu rongowawo amba Insa aka mtrume wa kwelu, awu aka azidi mtrume wakati yikawo a lawa harimwa kabila ya pewu mawuri de ya Yaankubu?  Yaankubu aka amuhada bahe abuzu a yibi wu mwarata wa mwananyahe mtrumuhu.”

Abou a mwangaliya Karim ha hujiviwa,  “Wujuwa nisifikiri huka wakaribu na hujuwa ntrongo muhimu harimwa yi shiyo shitukufu sha Mungu.  Mungu waye wuriva ndziya za wasi huyelewa.  Baendhu za wakati wutsopara ntrongo harimwa ya makalima ya Mungu za husayidiya ile pare wu yelewe.  Wakati mwengi wasi wu soma be karistamiya fetre.  Wusinahana wakati Rabeka aka amira, kaka ajuwa ntrongo zaka zamuhidjiriya ata amudzisa Mungu?”

“Ewa, nisinahana,” Karim adjibu.  “Tsiyani harimwa yi  hadisi yini.  Mungu aka amwambiya:  ‘Nishani mbili zitsolawa hahoju; wutsodzaya wantru wayili.  Wu moja atsoka na nguvu raha na mnyawe; Wu mtrumuhu atso rumishiya wumtiti’.

“Tsasi rina ntrongo ya handra ya hurisayidiya riyelewe:  Mungu asimwambiya Rabeka huka amba wu mwana mtrumuhu atsomurumishiya wumtiti.

“Vuviri maha mengi, wana wantrubaba wani wa trendre, risomo  hadisi nzduzuri ya Izu wakati alawa shambani aja dagoni na zi ndza.  Yaankubu ako piha mtsuzi, wakonunka fetre na Izu aka na ndza swafi. Narisome mawuri de halilo yangihwa.”

Izu amwambiya Yaankubu:  ‘Nisonandza swafi; nimba mpavi shintru shinkundru shisho.”

Yaankubu amudjibu:  ‘Nitsohuva nayika wu nimba wu hakikifu amba wawe de mtrumuhu.”

Izu arongowa, ‘Tsikubali!  Tsa karibu na hufa; ntrongo ndzuzuri ntrini de wu hakikifu wangu wutsonifanyiyawo?”

Yaankubu adjibu, ‘Handrani nimba wanhadi huka wutsonimba wu hakikifu waho.’  Izu amumba Yaankubu wanhadi na wu hakikifu.  Wakati wule Yaankubu amumba dipe na mtsuzi.

Ali ano na maji, ahimi ayendredzahe.  Zizo de zintrongo zaka zamutriya Izu shuguli ju la yi haki yahe mawuri mwana mtrumuhu.”

“Harimwa zi ntrongo rasoma ritsojuwa ri rongowe huka Izu aka na twabiya za pewu.  Kakovulishiya muntru.  Risomo harimwa yi  hadisi huka Izu aka na wantruwashe wayili, Yehoudith na Basmath na wawo wawafanyiya Rabeka na Isiyaka ntrongo zapewu.

“ Zi ntrongo zini ziranyesa yi namna Izu akoyenshi.  Na rinahane yi  hadisi ya bahe wakati amwambiya amba aka tayari ya hu mwaritisha zi baraka mana waye de wu mwana mtrumuhu.  Ntrongo ntrini de wu fikiriwo Izu aka arongowa?”

“Mkini waye tse de mtrumuhu tsena,” Karim arongowa.

“Wuna haki!  Halilo na yelewa karumiya kweli.”

“Na Rabeka?”

“Aka mama akotsaha atowe taembu.  Mama kalazimu a dala na waye zilazimu yike amba aka afikiri ya makalima ya Mungu:  ‘Wu mwana mtrumuhu atsorumishiya mtiti.’” 

Be ha huyesheleya yi  hadisi yini tsikubali huka amba Yaankubu kafanya ntrungo zanyesawo amba wawe muntru wa Mungu.  Yaankubu na mamahe kawaka walazimu wadjerebu humusayidiya Mungu hahufanya zi ntrongo zahe. Waye mtukufu.  Atsofanya zizo arongowa amba atsofanya.  Be Mungu aka na trongo akotsaha ayifanye mana haheju ntrendreyo muhimu raha na maha.  Wa hendreleya husona wutsowona yi namna Mungu amufanyiya Yaankubu taembu ha humufanya muntru yikawo de akotsaha ake.  Aka mbali na yi irhami yahe maha mengi.  Aka a taembishiwa na muntru wa yi irhami yahe.  Afiliwani bahe na mahe wakati aka harimwa ntsi ya shi wudjeni, na mtrumshe wahe afu wajawu.  Huregeya yahe harimwa yi arudhu ya bahe, Mungu amutaenbisha wuku wule.  Zini tabiya zikawo Mungu waye wurumiya wakati atsahawo abuzudze mayendreleyo ju la yi shumbe shahe.  Baenda awona zi taembu zini ya mayesha yahe yaka ya buzu mawuri muntru wangina.  Mungu aka amubuzudza ata li dzina lahe hahu mwiyira Israila, yaenni djeshi la Mungu awu mwana washi wufawume wa Mungu.

“Nayika wu somo ya Makalima Matukufu ya Mungu, wutsopara huka wu wantru piya walawa harimwa yi damu ya Insa waka wantru mawuri de wasi ritsahawo muhuyizi ariswamihi ya madhambi yatru.”

Abou amwaledza Karim huka ya Makalima Matukufu ya Mungu rangu mwandrisoni mwa yi shiyo sha handra sha yi Taoureta ata hupara yi shiyo sha mwiso sha yi Injil, shina ziyo sitini na sita zangihwa na wantru arubayini harimwa muda wa maha alifu wa hamusumiya.  Muhihu wa yi shiyo tsi de hwanyesa yi namna Mungu ahukumuwo ntsi moja be de hwanyesa wumpago wa Mungu hahuja ahuyi wu wanadamu yile wantru piya harimwa li duniya wa barikishihe mawuri de halilo aka amumba Ibrahima miyandi maha alifu nne ya vira.

“Wusinitsehe Abou, be rasa tsayelewa zi baraka zalazimu zilawe harimwa yi damu ya Ibrahima?”

“Ahan, Karim, basi de deni!  Zi baraka zini wuwo mwanadamu:  Nahana Insa aka arongowa,  ‘Wami de yi ndziya, de wu kweli na ya mayesha.  Kavwasi muntru atsoshindrawo aje ha baba nayika kavira hanguju’.”

“Rangu mwandrisoni hoho Mungu aka afanya mpango wa huhuyi wumati wahe yile wu sangamiye ha hwendra harimwa wu moro wa djahanamu.  Humkubali Insa yiyo hukubali yi ndziya ya wu huyizi wa Mungu.”

Wakati Karim alawa dagoni ha Abou aka na furaha rohoni.

“Mungu mwemwa,” adjambiya.  “Mwanadamu asimukosa Mungu, na waye asifanya ndziya za hu muhuyi abuze amuregeze julahe!”

Arongowa mangavu:  “Wunu de wu Mungu nitsahawu nimurumishiye harimwa ya mayesha yangu piya, wakati wule aziya taxi ha hwendra dagoni.”

 

Yi  hadisi ya Ibrahima na wu wantru wahe yi rengwa harimwa yi shiyo sha Genèse harimwa yi Taoureta, ziyo 12-23; na ya makalima ya Insa ya rengwa harimwa yi shiyo sha Yuhani harimwa yi Injil, shiyo sha kumi na nne (14).