Yi DAMU hari mwa zi NYANGO za yi MILONGO

Yi Damu hari mwa zi Nyango za yi Milongo

Karim na Abou waka wakensi karibu na poro wakoangaliya marikabou yako vahuwa nyombe za yi nyama ya miradji.

“Yivo nawona zi nyombe zini tsinahana yi hadisi naka na soma hari mwa yi Taoureta yakorongowa amba wantru wa sile damu,” Karim arongowa”.  Mngu arongowa:  ‘Mana ya mayehsa yawu mwili ya de hari mwa yi damu; mana yi damu de yi swamihiwo ya madhambi hasibabu de ya mayesha ya liyo hari mwa yi damu.’  Namna ntrini damu yi towawo madhambi?  Libako Mngu akolirongowa lilo jeje?”1

Abou atsehe:  “Ha hudjibu li suala laho, yi lazimu riregeye harimwa yi Jardin ya Aden yikawo yika de yi mpevu.  Wusi nahana ntrongo yaka wahidjiriya Adam na Hawa?”

“Ewa, waka wamukoso Mngu na Mngu aka awatowa harimwa yi Jardin ndzitwaharifu yahe yikawo yika de yi mpevo na Mngu aka atsindzi shinyama ha hu renga yi ngozi awafanyiye nguwo za hu pindra.”  “Ewa, vwa nyengi za hu rongowa ju la yi hadisi yini.  Mngu aka awumbu wu mwanadamu na yi zinyama, aka awafanya weke wandzani.  Yika mwandzani de atowa yi damu yahe ha hu watsashiya mswamanha way a madhambi yawo.  Baenda ya zini wu vwamoja wa Mngu na wu binadamu na yi zinyama wuka wu badiliha.  Be zizo piya zahidjiri Mngu aka na ndziya ya hu regeza wu vwamoja wahe na wu wanadamu mana waye wu vendza kabisa wu mwanadamu.  Yi ndziya yini ya ledzewa harimwa ya makalima matukufu ya Mngu mara miya na miya na miya. Harimwa yi Jardin ya Aden Mngu aka amwambiya shetwani:  ‘Nitso triya wu wengefu bayina yaho na mtrumshe, na bayina ya wu mwana waho na wu Mwana wahe; wu mwana wahe atso hutsera yi shistwa shaho, na wawe wu tsomutsera yi ntsundzuni ya mundru yahe.’ 2  Wu Mwana wa mtrumshe arongolwa mawuri mbewu; Mtrubaba wu moja.”

“Muntru wunu dedeni?’  Karim adzisa.

“Yi miyandi yahale yiyo ya sawa na muntru arongowawo zi ntrongo za Insa afanya.

“Insa arongowa huka:  ‘Musifikiri amba tsija ha hutowa zi ntrongo za yi shariya sha mtrume Moussa na yi miangishiyo ya yi mitrume

zirongowawo. Be wami tsija ha hu zi tsimidza.’3 Ya makalima ya Mngu ya rongowa huka: Insa atowa wushindzi wa zi ntrongo za wu tawalizi na yezi za yizo kazionehana, azifedhehisha shandzaju ha hu wonyesa amba azishindri ha hutowa Insa sadaka harimwa wu mwiri wa mpawa.’ “ 4

“Wakati Mngu aka amwira Ibrahima, Mngu aka amwambiya arenge zinyama ziraru azidukuwe mabundru mayili.  Hahufanya ntrongo yini Ibrahima aka ajuwa huka amba Mngu akofanya miyandi na waye be kayaka miyandi tu be miyandi ya damu.  Mwisoni Mngu atsimidza yi miyandi ya damu yini na Ibrahima ha hutahiri.” 5

“Ntrongo nrini de yaka harimwa yi miyandi yini?”

“Miyandi mawuri de yini yiyo wuka ya makungu manyo mayili yi laguwawo ntrongo muhimu kabisa bayina ya makungu manyo mayili.  Wawo wuka tayari ya hufa ne wahuyiyana.”

“Wusi tsaha wu nambiye huka amba Mngu akomwambiya Ibrahima huka amba atso towa ya mayesha yahe na yi damu yahe yile amuhuyi?”  Karim aka aziwono mijuza.

“Yini de yi ntrongo ayifanya.  Na wuyo kayaka yafanyiwa ya Ibrahima weke wahe.  Huja duniya mawuri de Insa, Mngu atowa ya mayesha yahe na yi damu yahe hahu regeza wu binadamu piya haheju?!”

“Yiyo ntrongo mufanyishiha Mngu avendze wu limengu kabisa?”

Karim akoshuka matsozi.  “Yini de viyagi ya handra na yelewa ya makalima ya rongolwa harimwa yi shiyo shangihwa na Yuhani 3:16:  Mana Mngu avendze wulimengu kabisa, ata atowa wu Mwana wu moja moja wahe, amuveleha yile pare kakila muntru amuaminiwo asangamiye, be ake na wu hayati mukamilifu kawuna mupaka.; “

“Mengoni mwa zintrongo zaka zahidjiri vuka vurumilwa damu nyengi, Yika de wakati wantru wa shi Israel waka watolwa hari mwa yi ntsi ya Misri ju la wuruma na hutezwa sheri.  Mngu aka aenmurisha kakila dago harimwa yi Israel kamili li tsindze Gondzi ha hu towa fidiya.  Wakati wuwo warenge yi damu wayi vahe hari mwa zi nyango za yi milongo ya malagoni hawo.

“Wuku wule kakila dago harimwa yi ntsi ya Misri, likawo kalakomuamini Mngu bila kawaka wavaha yi damu harimwa mlongo, kakila mwana mtrubaba wahandra aka aremwa na yi mawuti.”

Karim amayizi amba “tsena waka wa hifadhiwa na yi damu. “

“Ewa, be tsi de kakila damu de yako rumilwa.  Yika yi enmurishiwa huka yi damu yike damu ya gondzi like na mwanha bila lisike na wuwade wutsokawo wontsi, be gondzi dzuzuri lendza swiha.”

“Wusi tsaha wu rongowe huka amba yi damu ya gondzi laka lazimu liwulawe, yako murongowa de Insa?” Karim adzisa.

“Ewa de halilo, Ya magondzi piya yawulawa zini zakomulaguwa de Insa.  Li gondzi lika lilazimu like trahafu mawuri de halilo Insa kaka na madhambi.  Monye murumishi wa Insa arongowa:  Basi ha yi damu ndzitwaharifu ya Kiristi, aliyo mawuri mwana gondzi wa sadaka alingana, tsena kasina kosa litsokawo lontsi.  Madza aka atsahulwa kabula ya li duniya kalaka la wumbwa, be aja avenulwa hari mwa wu wakati wa mwiso wunu ha hurihuwi.’7

Wakati Yahaya mbaenshizi amuwona Insa wakati akomujiliya.  Arongowa: ”Tsilo Sadaka la Mngu liliyo mufano moja na mwana gondzi atolwa sadaka.  Waye de atowawo ya madhambi ya li duniya!’8

Harimwa yi shiyo sha mwiso sha yi Bible, Yahaya angiha ya makalima ya li djimbo laka la yimbiwa Insa na zi malayika mpevoni:  “Wawe wustahiki wu renge yi kiritasi ya verwa, tsena wu puwe zi liti zayo,wuyibuwe.  Mana, wuka wu tsindzwa ha hutolwa sadaka, na ha yi damu yaho, wu mununuliya Mngu wu binadamu piya yikawo wa lawa hari mwa zi kabila piya na zi luha piya na zintsi piya.’“ 9 

 “Yini ntrongo ndjema kabisa!”  Karim ashemeledza.  “Kavwasi muntru aparo naledza ya makalima matukufu ya Mngu yi namna yini, Abou!  Vwa mpango mzuri kabisa hari mwa yi shiyo shitwaharifu shini!”

“Ewa, hakweli vwa mpango.  Mngu aka awambiya wu wantru wa shi Israila huka wa muwundriye Nyumba ya embada hari mwa yi ntsi nkavu (desert).  Harimwa yi nyumba yini vuka vurumilwa damu nyeni.”

“Yi Nyumba yika ya hu fanya ntrini?”  Karim adzisa. 

“Yi Nyumba yika de vahano Mngu akowonana na wu wantru.  Vuka mafuko mayili harimwa yi nyumba, wu vahano vutwaharifu na vahano vutwaharifu swafi.  Harimwa ya mafuko yani Mngu aka awambiya huka amba wa shushe masuru mane (4).  Li suru la mwendze like na range mawuri mtsanga wa ntsi nkavu na wulo lika de li pombo la yi nyumba.  Li suru la vili lika li fanyiwa ha ngozi ya gondzi na wulo lika na range ndzukundru mawuri damu.  Wu moni mwa yi nyumba vuka vwazuri swafi, be muntru kakowona badi nayika angiya wumoni.  Wahika mwendze wu tsowona tu de yi ngozi yaka na yi range mawuri mtsanga wa ntsi nkavu yaka yavihidziwa.  Yi ngozi yini yako mulaguwa de Insa yikawo ako fana na mwanadamu wuri de wasi.  Kavwasi muntru akojuwa huka amba Insa aka avelehwa na Mngu mana akofana na wasi, badinahika muntru aka na wu djama na waye de akomayizi huka amba Insa aka de Mhuyizi mtukufu wa li duniya.  Yi ngozi yaka na yi range ndzunkundru yakorongowa de yi damu ya Insa.  Bawulusu mrumishi wa Insa aengiha: Ju la Insa rikombolwa ha ndziya ya yi damu yahe yaka ya triha ha hutolwa sadaka harimwa wu mwiri wa mpawa, ripara na mswamanha wa ya madhambi yatru ha hu dunga wu tadjirifu wa yi neema yahe aridjaanliya.’“ 10 

“Bayina ya fuko twaharifu na li fuko twaharifu swafi vuka suru tronga likawo amba wantru wane (4) kawako shindra wa li randruwa.  Wu nyuma mwa li suru lini vuka de wu vahano vwa twaharifu kabisa  vwa Mngu vwa moja na kasha layi miyandhi.  Li kasha lika lifanyiwa ha mwiri lika li vambiwa na dahabu.  Yi dahabu yaka ya vambiwa hari mwa li kasha yako yiriwa de yi shiri sha msikiniyo.  Wuju mwa yi shiri sha msikiniyo vuka Nuru. Yi Nuru  yini yika de wu tukufu wa Mngu.  Wumoni mwa li fuko lini wu fundi mlibwavu wa dini de aka amurishiwa angiye wumoni mara moja hari mwa mwanha ha hu mwelesheya Mngu yi damu ya hu tsaha mswamaha wa ya madhambi ya wu wantru wahe.”

“Wusitsaha wu nambiye huka amba wu fundi wa dini mlibwavu akoshindra apara roho ya hungiya hari mwa yi

 placi ndzitwaharifu ya Mngu?”  Karim adzisa.

“Ewa, yika wakati muhimu.  Wu fundi wa dini aka anmurishiwa avinge damu ya shinyama shititi bila kashaka shalazimu shaka na wuwade.  Yi shiri sha msikiniyo shika de vahano vwaka zi hadhwabu za Mngu ha ya madhambi yaw u wanadamu, ju la humkosa Mngu.  Ahiwaswili wu moni mwa wu vahano vutwaharifu swafi, akoroza yi damu hari mwa yi shiri sha msikiniyo.  Ntrongo yi yahifanyiwa Mngu kakowona tsena ya madhambi yaw u wanadamu.  Akowona de yi damu yako vo ya koswaminhi ya madhambi yaw u wanadamu.  Yi damu yaka ya rozwa harimwa yi shiri shamsikiniyo yika yi buzudza yi fikira ya Mngu ha hurendreha fikira ya msikiniyo badala ya fikira yaw u hukumu.”

“Kwanaledza yi ntrongo Mngu akorongowa ju la li Bako la huwoha.”

“Harimwa yi shandza sha dagoni.  Vuka mlongo wu moja tu.  Yini yika de yi ndziya muntru akojuwa angiya wu vahano li Bako laka la fanyiwa harimwa yi shandza.  Li Bako lakoyiriwa Bako la Brozen Vani vuka de wu vahano yi fidiya yakotolwa.  Mwanadamu kakoswamihilwa madhambi yahe badi nahika aja atowa fidiya.  Aka alazimu angihe wu muhono wahe harimwa yi shitswa sha yi shinyama ha hudji tsanganyisa na yi shinyama kabula yahu shitowa fidiya.  Wakati wuwo fundi atsorenga yi damu ayi triye harimwa kuveti ayiroze harimwa yi mindru ya li Bako.  Wu muntru akotowa yi fidiya akojuwa huka amba yi damu ya yi shinyama kayako towa swafi li dhambi be yako li tsitsa ha baendhi za wakati tampaka wu wakati atowawo fidiya yangina.”

 “Yi li bako la komulaguwa de wu mwiri wampawa.  Yi damu piya yaka ya triha hari mwa wu mundru wa wu mwiri wampawa, na wu mundru wunu wakomulaguwa de Insa.  Wakati Insa afa, vuka djeshi amuforowa yi mbavu yahe, damu na maji ya triha hari mwa wu mundru wa wu mwiri wampawa mawuri de halilo wu fundi wa masadaka akotowa yi damu ya yi shinyama wakati shakowulawa ha hutowa sadaka.  Vwa tafawuti ntribwavu bayina ya yi damu ya Insa a yi Damu ya yi shinyama shako tolwa fidiya.  Hu towa fidiya shinyama yika yi lazimu yi fanyiwa kakila wakati be Insa afu viyagi moja tu na yi damu yahe yitosho mawuri de halilo ya makalima ya rongowa:  Mana kiristi afu mara moja ha hu tsashiya wantru muswamanha wa ya madhambi yawo.’ “11

“Vuka mulongo wu moja de muntru akojuwa  aviri ha hungiya wu moni.  Insa arongowa: wami de wu mulongo.  Muntru wontsi angiyawo ha huniviriya, wuwo atso huyiwa.  Atsongiya na hu lawa ha nafasi, atso para na shahula shahe.’ “12

“Yi asubwihi suku aka aregeya duniya, mtrumshe mengoni mwa wu wantru wahe amuwono Insa bavuni mwa li kaburi.  Insa amwambiya asimubanbe mana rasa kaka a wonana na Babahe Mngu mawuri de halilo muntru mlibwavu wa dini kakojuwa asikwa na muntru ata mpaka ayentre na yi damu harimwa yi placi ndzitwaharifu. Insa amwambiya:  Wusini sike, mana rasa tsaheya ha bababgu.  Be yendra ha wananyangu wa wambiye.’13  Wuku de wule Insa aka angiya hari mwa yi nyumba yikawo de ya maswahaba ya he yaka na waye a wambiya amba watsojuwa wa mubambe yivo.  Yi hazi yahe yika yi yisa.  A wambiya:  “Namwangaliye yi mindru na yi mihono yangu, ha kweli wunu de wami.  Namunisike, muone, mana mufu kakana nyama, wala miba, mawuri de halilo munionawo nazo.’ “14

“Yini hadisi ndzuzuri, Abou!  Tsaparo fikiri huka amba wu vahano yi fidiya yakotolwa vwako rongowa ntrongo mawuri de zini,” Karim arongowa.

“Ewa, yika ndzuzuri!  Vwa nyengi.  Yi suku Insa aka afa, ya mafundi wa dini wakotowa fidiya ya zinyama hari mwa yi nyumba ya enbada yaanni de yi tample yaka bavuni.  Wakati wa yisa hutowa yi fidiya, wu fundi abuzi ha huwambiya wu wantru:  ‘Yi isa!’  Harimwa baendhu za kilometer bavuni na wu wakati de wuwo wuwo hari mwa mulima karibu na mjini, wu Mwana wa Mngu aka awulawa hahu limbwa yi mihono ha hu karibisha wu binadamu piya na waye a rongowa:  Yi isa!’ 15  Wakati Insa afa yi rido ndribwavu yaka harimwa yi nyumba ya enbada yika yi randruha mabayi mayili hu lawa wuju ata wunsini.  Harimwa yi hufa ya Insa Mngu asirambiya huka ritso juwa ringiye hari mwa wu twaharifu wahe hasibabu ya yi damu yahe.  Karisi tsaha tsena damu ya shinyama na fundi wa dini arisayidiye ringiye hari mwa wu twaharifu wa Mngu mana Insa Insa aka de wu fundi mlibwavu na waye afu mara moja tu hasibabu de ya madhambi ya wu binadamu piya. 

Ya makalima ya rongowa:  Insa alawa nkeme ha ji kali.  Na yi rido yaka harimwa yi nyumba ya enbada yi randruha mabayi mbili, yi arudhu yika yi ririntra, ya magambe yaka ya pasuha; mahaburi yaka yabuha, na wantru wengi wakomutuen Mngu waka wafa waregeya duniya, walawa harimwa ya mahaburi yawo, baenda Insa a regeya duniya yi suku ya raru wantru waka wa lawa harimwa ya mahaburi wa yendre mjini na wantru wengi wawa wono.  Wakati ya majeshi na wu wantru wakomukadza Insa wa wona yi arudhu ya diha wakoriya na wawo wa rongowa, “Ha wu kwelu wunu aka de wu Mwana wa Mngu!” ’16 

              

                 

1Lèvitique 17:11;  2Genèse 3:15;   3Matiyo 5:17;   4Makolosiya  2:15; 5Genèse 12;15; 6Exode 12:6-7;   71 Monye(Pierre) 1:19-20; 8Yuhani 1:29;  9Mivenuliyo 5:9;  10Maefeso 1:7; 11Monye 3:18;   12Yuhani 10:9;   13Yuhani 20:17;  14Lukasi 24:39 ;  15Yuhani 19:30;  16Matiyo 27:50-54.